De Tobintaks: de tijd lijkt er rijp voor, laten we er dan ook werk van maken

Sinds Adair Turner, één van de belangrijkste spelers in de mondiale financiële wereld en de huidige voorzitter van de Britse regulator van alle financiële diensten in het Verenigd Koninkrijk (FSA), de knuppel in het hoenderhok gooide is de Tobintaks terug van weggeweest.

Business as usual?

Frankrijk heeft jaren geleden een intentieverklaring tot een Tobintaks gestemd, maar België is het enige land ter wereld dat sinds 1 juli 2004 een kant-en-klare wet heeft gestemd op de invoering van een Tobintaks.  Het is enkel wachten op de andere Europese landen om de wet in werking te doen treden.

Een paar maanden na van een zeker faillissement gered te zijn door de massale injectie van overheidsgelden, nemen de Westerse zakenbanken de draad weer op van hun winsten en miljardenbonussen. Bij de eerste tekenen van een “heroplevende economie” willen zij terugkeren naar de hoogdagen van het neoliberalisme en “business as usual” terwijl ze zelf door hun ongebreidelde winstbejag het financiële systeem aan de rand van de afgrond hadden gebracht.

Door het weigeren van elke dwingende maatregel geeft de G20 vrij spel aan de geglobaliseerde financiële wereld om de volgende zeepbel - die misschien wel "groen" is - voor te bereiden en dus ook de volgende crash. De ‘regels van goed gedrag’ en andere cosmetische maatregelen dienen enkel om de schijn te redden zodat het graaien kan verder gezet worden. Politieke en financiële leiders geven intussen de indruk alles te veranderen terwijl er niets verandert.

Financiële speculatie belasten

Het is daarom dat wij de verhelderende kijk verwelkomen van één van de belangrijkste spelers in de mondiale financiële wereld, Adair Turner, de huidige voorzitter van de Britse regulator van alle financiële diensten in het Verenigd Koninkrijk (FSA).

Net als de heer Turner geloven wij dat "als je de buitensporige remuneraties in een opgeblazen financiële sector een halt wil toeroepen, je de omvang van die sector moet verminderen of specifieke belastingen moet heffen op de winsten voor de uitbetaling van die remuneraties (de “verloning” in de financiële sector behelst niet alleen hoge salarissen maar ook premies en aandelenopties met als grote excessen de miljardenbonussen die sommige CEO’s zich reeds opnieuw toekennen nadat hun banken en dus ook hun jobs gered zijn door publieke fondsen).

Net als de heer Turner zijn wij van mening dat het niveau van de remuneraties in de banken het gevolg is van een "karikaturale financiële deregulering".

Net als de heer Turner beweren wij dat de meeste transacties die in de Londense financiële wereld (en we voegen er Parijs, New York, Frankfurt, Brussel... aan toe) uitgevoerd worden door naar bonussen dorstige traders "maatschappelijk nutteloos" zijn (AFP, 27/08/2009).

Net als de heer Turner geloven we dat een verhoging van het nodige minimumkapitaal om beursactiviteiten te kunnen uitoefenen een wapen zou zijn, "sterk genoeg om buitensporige activiteiten en winsten uit te roeien".

Net als de heer Turner denken wij dat “de mogelijkheden moeten nagegaan worden om belastingen te heffen op financiële transacties, Tobintaksen". Wij denken zelfs dat die taksen zo snel mogelijk moeten opgelegd worden - zoals de heer Turner voorstelt, op alle financiële transacties, en niet enkel op wisseltransacties zoals James Tobin het voorstelde - om op die manier zo snel mogelijk de vorming van nieuwe zeepbellen te voorkomen en de toenemende druk die het financieel kapitaal heeft op elk aspect van ons leven: jobs, lonen, openbare diensten, cultuur, milieu ... te verminderen.

De opbrengst van deze taksen, waaraan we een wereldwijde belasting op de broeikasgassen kunnen toevoegen, kan dan onder het beheer van de Verenigde Naties geplaatst worden om duurzame ontwikkeling en de ecologische reconversie van onze economieën te financieren.

Turner is voormalig voorzitter van de Britse industrieconfederatie (het Britse VBO) en voormalig vice-voorzitter van Merryl Lynch Europa. Dat hij ertoe komt om de absolute noodzaak te erkennen om het volume van de financiële sfeer te verminderen is een bemoedigend teken. Vermits financiële speculatie "geen enkele nuttige sociale rol speelt", is er ook geen bezwaar om er de lucht uit te laten, zelfs als Europa er alleen mee begint.

België moet het voortouw nemen

We vragen dan ook aan eerste minister Herman Van Rompuy om te beginnen met de voorstellen van de heer Turner te steunen in de Europese voorbereidende vergadering voor de G20 in Pittsburgh (24 en 25 september 2009) en ervoor te zorgen dat Europa deze gelegenheid aangrijpt om een Tobintaks op internationaal en een belasting van broeikasgassen op mondiaal niveau voor te stellen.

Ook in België gaan de eerste 'onverdachte' stemmen op om tot een Tobintaks te komen sinds fiscaal expert Werner Niemegeers (een voorstander van een voor ons onaanvaardbare vlaktaks en publicist in Trends) op Actua-TV stelde dat de oorzaak van de crisis gezocht moet worden bij de banken.

Hij stelt dat “de overheid geld heeft bijgedrukt om de banken uit het financieel moeras te halen waar ze zichzelf hadden ingewerkt. Wie een fout begaat wordt normaal bestraft, nu worden de banken beloond voor hun uit de hand gelopen winstgedrevenheid”.

Nog volgens Niemegeers is het een “mogelijkheid om een deel van de overheidsmiddelen die naar de banken is gegaan te recupereren, een soort nieuwe Tobintaks die wordt geheven op puur monetaire transacties”.

Met de Tobintaks krijgen regeringen enerzijds een monetair instrument in handen dat ze kunnen aanwenden in crisissituaties en hen dus meer politieke controle over de financiële markten geeft. Het remt bovendien financiële speculatie af.

Anderzijds is de Tobintaks een eerste stap richting internationale fiscale rechtvaardigheid waarbij middelen structureel herverdeeld worden van rijk naar arm.

Terwijl de traditionele ontwikkelingshulp (de 0,7%-norm) gefinancierd wordt door nationale belastingssystemen, waarbij de belastingsdruk onrechtvaardig zwaar doorweegt op arbeid, terwijl grote vermogens en bedrijfswinsten steeds meer buiten schot blijven, komt het geld dat de Tobintaks genereert vooral van de grote spelers op de financiële markten. De Tobintaks is dus gebaseerd op het rechtvaardige fiscale principe dat de zwaarste schouders de zwaarste lasten dragen.

Mogen we de Heer Van Rompuy er aan herinneren dat België het enige land ter wereld is dat al sinds 1 juli 2004 een kant-en-klare wet op de Tobintaks in Kamer en Senaat gestemd heeft. Een wet die ook al integraal vertaald is in verscheidene talen door internationale juristen die sinds jaren samen met het Financiële Actie Netwerk (FAN), waarin zowel de vakbonden ABVV en ACV, NGO’s zoals 11.11.11, Netwerk-Vlaanderen, BBL, VODO en sociale bewegingen zoals Attac Vlaanderen, KWB en HVV blijven ijveren voor de invoering ervan.

Mogen we de heer Van Rompuy er ook aan herinneren dat de officiële vertegenwoordigers van ons land onder leiding van de minister van Financiën, de heer Didier Reynders, niet één keer publiek tussenkwamen om op zijn minst de Belgische wet te vermelden, laat staan te verdedigen. Eigenaardig toch voor een wet die door de meerderheid van de politieke vertegenwoordigers van onze bevolking werd goedgekeurd. 

België heeft ooit het politieke voortouw genomen door het stemmen van de Tobintaks. Wij vragen dat de Belgische vertegenwoordigers in internationale instellingen zoals de Wereldbank, het IMF, organen van de Europese Unie zoals  ECOFIN, maar ook in de G20 alles in het werk stellen om hun collega’s ervan te overtuigen dat mondiale belastingen niet alleen mogelijk maar ook nodig zijn.

Het zou toch jammer zijn dat een goed instrument zoals de Tobintaks door een “passieve boycot” van een Belgisch minister van Financiën niet kan worden gerealiseerd.

De tijd lijkt er rijp voor, laten we er dan ook werk van maken.

Ondertekenaars

• Eric Goeman, woordvoerder Attac Vlaanderen,
• Rudy De Leeuw (voorzitter ABVV),
• Caroline Copers (algemeen secretaris Vlaams ABVV),
• Alain Clauwaert (nationaal voorzitter Algemene Centrale ABVV),
• Ann Van Laer (nationaal secretaris ACV),
• Guido Deckers (ACV-Vlaamse Bewegingsploeg),
• Jan Renders (voorzitter ACW),
• Mieke Vogels (voorzitter Groen),
• Jos Geysels (voorzitter 11.11.11.),
• Bogdan Vandenberghe (algemeen secretaris 11.11.11),
• Rudy De Meyer (hoofd studiedienst 11.11.11),
• Lieven Denys (prof. Europees en Internationaal fiscaal recht VUB),
• Rik Pinxten (voorzitter HVV),
• Bart Staes (Europees parlementslid Groen),
• Anne Van Lancker (gewezen Europarlementslid SP.A),
• Dirk Van der Maelen (volksvertegenwoordiger SP.A) ,
• Stefaan Declercq (Algemeen Secretaris Oxfam Solidariteit),
• Ronald Commers (Prof. Dr. Gewoon Hoogleraar ethiek en wijsbegeerte, UGent),
• Jan Dumolyn (historicus UGent),
• Koen Raes (Prof. Dr. Hoogleraar Ethiek en Rechtsfilosofie, UGent),
• Dirk Barrez (hoofdredacteur PALA.be),
• Kris Van Damme (adviseur studiedienst Algemene Centrale ABVV),
• Frank Beke (voorzitter Vzw. Wereldmediahuis en MO),
• Wouter De Vriendt (volksvertegenwoordiger Groen),
• Dirk Holemans (hoofdredacteur Oikos),
• Luc Weyn (Netwerk Vlaanderen),
• Meyrem Almaci (Groen),
• Peter Tom Jones (Dr., Onderzoeksmanager KULeuven en auteur),
• Francine Mestrum (doctor in de sociale wetenschappen, ULB en UGent, auteur van o.a. Tax Justice – Putting Global Inequity on the Agenda”),
• Jan Bundervoet (Professor Arbeidssociologie KULeuven),
• Eric Corijn (Hoogleraar VUB),
• Francis Jorissen, webmaster Attac Vlaanderen,
• John Vandaele (redacteur MO en auteur),
• Leen Laenens (directeur BioForum Vlaanderen, ex-volksvertegenwoordiger en mede initiatiefnemer van het toenmalig parlementair voorstel van de Tobintaks).