Opinie: Het V-plan van N-VA maakt komaf met de sociale welvaartsstaat

15/04/2014 Opinie - Het V-plan betekent de vernietiging van onze welvaartsstaat.


De N-VA heeft haar becijferd sociaal-economisch verkiezingsprogramma bekend gemaakt. Daarin geeft ze aan hoe ze een begrotingsevenwicht wil bereiken tegen 2018. We zullen dit plan, net als andere verkiezingsplannen overigens, grondig evalueren. Maar een eerste reactie dringt zich op. Om de eenvoudige reden dat het V-plan een sociale aardverschuiving inhoudt, mocht het in praktijk worden gebracht.

De N-VA heeft hier naar eigen zeggen maanden aan gewerkt en gecijferd. We zullen dit dan ook niet in één, twee, drie analyseren. Maar een eerste blik leert alvast dat dit een bijzonder ingrijpend plan is. De N-VA heeft enkele grote transfers op het oog: een van arbeid naar kapitaal, en een van sociale bescherming naar sociale bijstand.

Eerste transfer: van de sociale zekerheid naar de ondernemingen

Het V-plan leest als één grote besnoeiing op sociale uitgaven. Op kruissnelheid in 2019 zal er niet minder dan 12 miljard worden besnoeid op de federale overheid en de sociale zekerheid. In de sociale zekerheid gaat het om 7,5 miljard: 2 miljard op de gezondheidszorgen, 2,5 miljard op de pensioenen en meer dan 3 miljard op de werkloosheidsuitkeringen. Een deel wordt wel opnieuw geïnjecteerd in de sociale zekerheid, zowat 2,7 miljard: via het verhogen van de werkbonus (dat betekent minder bijdrage van de werknemer), het verhogen van de laagste en middenpensioenen en het verhogen van initiële werkloosheidsuitkeringen.

Maar dan nog gaat het om een aderlating van ongeveer 4,7 miljard. Laat dat nu net het bedrag zijn dat naar de bedrijven afvloeit via bijkomende overheidssteun van meer dan 4,5 miljard. De vergelijking met het competitiviteitspact gaat trouwens niet op, want in dat afgesloten plan is er wel degelijk sprake van compensatie van de minderontvangsten via alternatieve financiering.

Tweede transfer: van de werknemers naar de bedrijven

De bedrijven krijgen nog meer lekkers bovenop de overheidssteun: een indexsprong in 2015 en het opzijzetten van het interprofessioneel loonoverleg dat vervangen wordt door sector- en bedrijfsakkoorden. Op bedrijfsniveau kan afgeweken worden van de loonakkoorden die op sectorniveau zijn gesloten. Modernisering van loonvorming heet dat.

Wie wordt daar beter van? In elk geval niet de werknemers. Zeker niet de werknemers in kleine bedrijven die sterk afhankelijk zijn van de voordelen die op een hoger niveau bedongen zijn. In elk geval verliezen ze allemaal 2 procent door de indexsprong (een aderlating van 8.000 euro in tien jaar tijd). En dan hebben we het nog niet gehad over de afschaffing van 'pestbelastingen' en het verlaagde tarief in de vennootschapsbelasting: van 34 naar 25 procent. Al zou dat gecompenseerd worden door te schrappen in de notionele intrestaftrek en andere aftrekposten... maar hier ontbreken de cijfers jammer genoeg.

Andere grote slachtoffers van dit V-plan zijn ongetwijfeld de werklozen

De wachtuitkering voor werkloze schoolverlaters gaat op de schop. Brute pech voor de honderdduizend jongeren die na hun onderwijs de tegenslag hebben om niet aan de slag te geraken na één jaar. De kans is groot dat velen onder hen zullen moeten aankloppen bij het OCMW om toch een minimum aan bestaansmiddelen te hebben. De kans is nog groter dat velen onder hen bij de ouders moeten intrekken, wat voor al die gezinnen een serieuze meerkost zal inhouden. Zo wordt het wel moeilijk om een eigen toekomst op te bouwen, niet?

Bovendien wordt de werkloosheid voortaan beperkt tot maximaal (!) 2 jaar, afhankelijk van de vooraf gewerkte periodes. Afgaand op de huidige cijfers betekent dat dat zo'n 250.000 werklozen hun uitkering zouden verliezen, ook wie actief op zoek is naar werk. Wat overigens nog altijd de overgrote meerderheid is, wat men ook moge beweren. Opnieuw zullen velen hiervan terecht komen bij het OCMW. Een kwart miljoen mensen het leefloon induwen, terwijl er geen kwart miljoen vacatures in te vullen zijn, is een regelrechte sociale ramp.

Maar daar heeft het V-plan nog iets in petto: wie op sociale bijstand een beroep doet en niet voltijds geactiveerd is, heeft voortaan de plicht om gemeenschapsdiensten te verrichten. Hoe men dat wil organiseren, is voor ons vooralsnog een raadsel. Maar ook hier kan het niet anders dan dat het menselijk aspect zwaar zal inboeten. En dan is er nog het voorstel om komaf te maken met brugpensioen, ook bij herstructureringen. Het gevolg kennen we al: van werkloosheid met bedrijfstoeslag naar werkloosheid tout court. En dit is een derde transfer: bruggepensioneerden worden werklozen, werklozen verhuizen naar bijstand met de plicht om gemeenschapsdiensten te verrichten.

Staat dit plan dan uitsluitend in het teken van sociale afbouw?

Neen, want in het V-plan is er sprake van zogenaamde sociale correcties (de al vermelde werkbonus en de verhoging van bepaalde pensioenen en werkloosheidsuitkeringen) en ook van verlaging van de personenbelastingen (door de bovengrens van 40 procent op te trekken ten nadeel van de hogere belastingschijf van 45 procent). Al is het maar de vraag bij deze laatste operatie wie er het grootste voordeel zal aan doen. Eerdere berekeningen van professor André Decoster toonden aan dat de hogere inkomensgroepen relatief het grootste voordeel genieten. Bij het verhogen van de belastingvrije som, zoals andere partijen voorstellen, ligt dat andersom.

Over cijfers kan er gediscussieerd worden, maar waarover nu al grote twijfels rijzen is het effect van de ingrijpende saneringsvoorstellen op de groei. Een operatie waarbij het mes gezet wordt in overheidsuitgaven, sociale uitkeringen en lonen kan niet zonder gevolg blijven op de bestedingen. Waren het niet de automatische stabilisatoren die ons voor erger hebben behoed? En ook arbeidsmarktspecialisten laten best hun licht eens schijnen over dit programma: het blijft ons een raadsel hoe je de tewerkstelling zult aanzwengelen door iedereen tot langer werken te verplichten via de pensioenmalus, tegelijkertijd tijdskredieten af te bouwen, en wie uittreedt in overheidsdienst amper te vervangen (of te vervangen door werklozen in gemeenschapsdienst...).

Voordeel van duidelijkheid

Wat vast staat is de richting die dit plan uitgaat. En dat is een totaal andere richting dan de sociale welvaartsstaat die we tot op vandaag kenden. Van een uitbouw van de sociale zekerheid, rekening houdend met weliswaar beperkte middelen maar ook met de onvermijdelijke meeruitgaven als gevolg van de vergrijzing, is geen sprake meer. Het karakter van de sociale zekerheid met een mix van verzekering en solidariteit staat ter discussie, want solidariteitselementen als gelijkgestelde periodes en wachtuitkeringen worden weggesaneerd. De autonomie van het sociaal overleg wordt opzij gezet door onder het mom van modernisering, de mechanismen eenzijdig te wijzigen zoals een indexsprong en het afschaffen van het interprofessioneel loonoverleg.

Zoals veel commentatoren voor ons hebben gezegd: dit plan heeft het voordeel van de duidelijkheid. Of je het sociaal kunt noemen of niet, laten we over aan de lezers. Voor ons is dit geen sociaal V-plan, want het betekent de vernietiging van onze welvaartsstaat en de aantasting van de samenleving zoals we die vandaag kennen. Een plan waarin enkel werknemers en diegenen die nu al in een moeilijke positie zitten, het zwaarst worden getroffen. Daarentegen wordt wie kapitaalkrachtig is, buiten schot gelaten. Het laatste woord is aan de kiezers, van wie we alleen maar mogen hopen dat ze zich goed informeren.

Rudy De Leeuw, voorzitter ABVV
Caroline Copers, algemeen secretaris Vlaams ABVV

Lees ook

Zoek op trefwoord

sociale zekerheid werkloosheidsuitkering