Je bent maar beter geen SWT’er in Vlaanderen

Persbericht 8/12/2021

Persbericht 8/12/2021 - Werknemers die in het systeem SWT stappen (het vroegere brugpensioen) krijgen vaker wel dan niet te maken met slechte informatie, onaangepast werkaanbod en vernederende bezigheidstherapie.


Als 64-jarige nog een stage moeten volgen, voor 4,10 euro per uur klusjes doen of drie keer achter elkaar dezelfde sollicitatietraining ondergaan. Het zijn maar enkele van de verhalen die leden van het Vlaams ABVV meegaven in een brede bevraging die midden 2021 in de vakbond werd uitgerold bij mensen in SWT (het vroegere brugpensioen) en oudere werklozen (60+). Het onderzoek bevroeg 2.197 leden tussen de 60 en 64 jaar en werd aangevuld met 97 getuigenissen en 25 diepte-interviews.

De resultaten schetsen een ontluisterend beeld van de situatie waarin mensen in SWT terechtkomen. Amper enkele weken na hun ontslag worden deze 60+ers geconfronteerd met een activeringslogica die frontaal botst met hun reële kansen op werk en die geen enkele rekening houdt met hun beroepstraject noch met het wettelijk kader waarin hun statuut bepaald is.

Het SWT-statuut wordt vandaag nochtans toegekend binnen duidelijk omschreven CAO’s en geldt voor oudere werknemers die langdurige ploegenarbeid, nachtwerk, zwaar fysiek belastende arbeid of een lange loopbaan achter de rug hebben. Het kan ook toegepast worden binnen een herstructurering of om medische redenen. Omstandigheden die door de wetgever in het leven geroepen zijn om deze mensen een uitweg te bieden. De SWT’ers hebben recht op aangepaste beschikbaarheid en een geïndividualiseerd actieplan op maat. Dat betekent dat de verplichting om individueel naar werk te zoeken wegvalt en dat de opvolging op maat moet zijn van de persoonlijke competenties en ervaringen.

Uit de bevraging blijkt dat VDAB er niet in slaagt een begeleiding te bieden die past bij het plichtenkader dat voor deze groep geldt. Integendeel, SWT’ers worden behandeld als ‘snel te activeren’. Er is geen ouderenperspectief. Er wordt geen rekening gehouden met de redenen waarom deze mensen in een SWT-statuut terechtkwamen en de gevolgen hiervan  op hun mentaal welzijn (moegewerkt, ontslagen, ziek). Er wordt geen rekening gehouden met de lage kansen op werk voor deze groep (voor 58+ers amper 3%).

Tegelijk is er sprake van willekeur. Zo varieert de intensiteit van begeleiding te vaak met woonplaats of begeleider. Wie wel intensieve begeleiding ontvangt raakt in meer dan de helft van de gevallen verward of voelt zich onder druk gezet om te kiezen voor een stelsel dat zowel persoonlijke als financiële gevolgen heeft. De werkloze 60+ers worden bestookt met initiatieven die totaal niet zijn afgestemd op hun situatie en worden verplicht in te stappen in opleidingen en systemen die geen enkele meerwaarde vormen. De keuzeopties beperken zich grotendeels tot wijkwerken (23%), vrijwilligerswerk (34%) of standaardcursussen en -opdrachten (48%). Activeringsinitiatieven bedoeld om werkervaring op te doen voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, toegepast op mensen die vaak al meer dan 35 jaar werkten.

Werknemers die kiezen voor het SWT-stelsel krijgen tenslotte onvoldoende informatie over wat de gevolgen voor hun persoonlijke situatie zijn. Zo weet 3 op 5 (64%) niet dat er een impact op het pensioen kan zijn. En is 1 op 3 (35%) zich niet bewust wat hen te wachten staat wanneer VDAB hen contacteert. Het resultaat van al deze vaststellingen? 38% van de bevraagden gaf aan liever aan het werk gebleven te zijn dan voor SWT te kiezen. Een wrange vaststelling voor mensen die de werkvloer verlieten omdat het voor henzelf of hun werkgever niet meer ging.

Brede bijsturing nodig

Het Vlaams ABVV pleit voor een brede bijsturing van de begeleiding van SWT’ers en vraagt dat de VDAB de aanpak op maat waar deze mensen recht op hebben waarmaakt: een zinvolle en kwaliteitsvolle begeleiding die rekening houdt met rechten, plichten en verwachtingen, correcte informatie en een realistisch en degelijk aanbod aan vacatures bij werkgevers die zestigplussers nog kansen willen geven.

In bijlage vindt u een uitgebreid persdossier.

Downloads